Van 14 tot en met 18 november 2022 wordt de nationale Week van de Werkstress alweer voor de 9^e keer georganiseerd. Steeds meer mensen en organisaties doen hieraan mee en organiseren activiteiten om aandacht te besteden aan dit belangrijke onderwerp. Zo ook Young Colfield! Hierover spreek ik, Minke, Lisanne van Zwol. Lisanne is talent manager en verzuimadviseur bij Young Colfield. Ze heeft een achtergrond in arbeids- & organisatie psychologie, bedrijfskunde, én heeft zich verder verdiept in het onderwerp ‘werkstress’ met de opleiding stress & burn-out counseling.

Lisanne, wat goed dat we het hier over hebben! Ik denk dat veel van ons wel een idee hebben bij dit onderwerp, maar wat is stress nou precies?

Stress is eigenlijk niks meer dan een fysieke, fysiologische reactie van je lichaam die je kan helpen, maar ook kan dwarszitten. Om optimaal te kunnen presteren hebben we een bepaalde mate van stress nodig. Dit noem je positieve stress, en is bijvoorbeeld de stress die een presentatie of sportwedstrijd met zich meebrengt. Na enige tijd verdwijnt deze stress weer en keert het lichaam terug in een toestand van rust. Als de stress niet verdwijnt en dus onnodig lang actief blijft, wat niet in het belang van die persoon is, spreken we van negatieve stress. Deze negatieve vorm van stress, ook wel chronische stress, staat bekend om zijn gevolgen voor de gezondheid, omdat zij de grootste en meer langdurige effecten heeft op het lichaam. Zo kan het onder andere bijdragen aan een burn-out. Lastig met deze vorm van stress is dat het vaak lang door kan sluimeren en dus pas later merkbaar tot uiting komt, in de vorm van fysieke en mentale symptomen.

Wat kan het gevolg zijn van negatieve, chronische stress?

Stress is een heel serieus thema en kan ook serieuze gevolgen hebben. Om het goed over stress te kunnen hebben, is het belangrijk onderscheid te maken tussen de verschillende fases. Veel mensen weten niet precies wat de verschillen zijn en halen hierdoor dingen door elkaar. Je kan het als volgt zien. Op momenten dat er alertheid nodig is verhoogt je lichaam de stress met o.a. adrenaline. Hier moet je lichaam vervolgens ook weer van herstellen. Wanneer je je lichaam deze hersteltijd niet (direct) geeft, bouw je een hersteltekort op. Wanneer dit tekort nog niet zo groot is, kan je dit opvangen door op een later moment wat langer rust te nemen.

Een goed voorbeeld hiervan is na een drukke werkweek in het weekend rustig aan te doen en te kunnen ontspannen. Maandag kan je dan weer fris, en zonder hersteltekort, aan een nieuwe week beginnen. In deze fase heb je een gezonde balans tussen stress en rust. Wanneer dit hersteltekort echter groter wordt, komen we in een volgende fase. Dit noemen we overspanning. Het weekend rust uit het voorbeeld is dan namelijk niet meer genoeg om het tekort weg te nemen. Hierdoor blijft er stress, al dan niet sluimerend, aanwezig. De volgende en laatste fase wordt bereikt wanneer de stressreactie in ons lichaam ontregeld is, en dus anders is gaan werken. Dit maakt herstel op korte termijn veel moeilijker. Deze fase is wat we noemen een burn-out. De gevolgen hiervan zijn groot en het herstel duurt lang. Symptomen van een burn-out zijn het moeite hebben met dingen onthouden en leren, je aandacht erbij houden, plannen, beslissingen nemen, emotieregulatie, en verschillende lichamelijke klachten zoals hoofdpijn en hartkloppingen. 

Heb jij stress, loop je ergens tegenaan, of weet je het niet meer? Vraag om hulp!

Meer dan een miljoen mensen loopt jaarlijks het risico op een burn-out, waaronder steeds meer werkende jongeren (tot 35 jaar). Dat is de groep die binnen Young Colfield sterk vertegenwoordigd is. Zie jij dit terug binnen de trainees?

Dat is een mooie vraag. Hier wil ik allereerst over zeggen dat bij Young Colfield de verzuimcijfers, welke o.a. gaan over mensen met dit soort klachten, gelukkig heel erg meevallen! Meestal kunnen we er op tijd achter komen als het slechter met iemand gaat. Ik denk zelf dat dit komt door de aandacht voor welzijn en het inchecken bij elkaar hoe het gaat. Dat wil echter niet zeggen dat de doelgroep binnen Young Colfield niet met deze uitdaging te maken heeft. Natuurlijk valt er bij Young Colfield wel eens iemand uit, dat is ook realiteit. Veel van onze trainees, en de rest van deze generatie, stelt hoge eisen aan zichzelf en aan het verloop van hun traineeship.

Daarnaast is er buiten werk ook nog van alles te doen, zowel off- als online. Mensen willen graag laten zien dat ze goed bezig zijn en vergelijken zich daarin met anderen. Het tempo en de complexiteit van leven zijn hoog en dit zal niet snel weer lager worden; hier hebben we in deze tijd maar mee te dealen. De jongste generaties zijn er inmiddels mee opgegroeid zoveel prikkels te krijgen. Toch moeten we niet vergeten dat dit niet ‘normaal’ is, zeker niet voor onze hersenen. Deze zijn namelijk niet op hetzelfde tempo mee veranderd als de ontwikkelingen in de wereld. En dan vinden we het gek als onze hersenen soms zeggen ‘’ik weet het even niet meer’’…

Wat kan je zelf tegen doen om stress te voorkomen en verminderen?

Heel belangrijk is dat je je bewust wordt van wanneer stress voor jou wel en niet functioneel is. In andere woorden, het is belangrijk je bewust te worden en zijn van je lichaam. Dit is echt mijn beste tip! Maar dit is geen tip die je van het ene op het andere moment 100% beheerst. Je zult de reacties van en in je lichaam moeten leren kennen. Dit noem je ook wel lichaamsbewustzijn. Dit proces kost tijd en je hebt hier momenten van rust bij nodig, maar is het zeker waard. Verder zijn er natuurlijk ook tips die iedereen eigenlijk wel kent, maar dit maakt ze niet minder effectief. Denk hierbij aan genoeg slapen, naar buiten gaan, energiegevende sociale contacten onderhouden, gezond eten, ofwel een goede basis voor jezelf creëren.

Het kan ook helpen je bewust te zijn van de eisen die je aan jezelf stelt. Die “stemmetjes in je hoofd” zijn namelijk de motortjes die jou laten doorgaan voorbij je grenzen, terwijl je lichaam eigenlijk toe is aan rust. Bijvoorbeeld: ‘het moet perfect zijn’. Het zal je helpen te leren wanneer je op de rem kan trappen en te accepteren dat het niet altijd precies zo moet zijn als de eisen die jij in je hoofd hebt. Mijn laatste tip is dat het ontzettend fijn is om het met anderen te hebben over jouw gevoel en ervaring. Alleen al het uitspreken van wat je allemaal bezig houdt kan helpen.

Wat werkt voor jou het beste?

Voor mij werkt het goed om afstand te nemen van hetgeen waar de stress door veroorzaakt wordt. Ik vind het op zulke momenten soms nog spannend om dat waar ik mee bezig ben los te laten. Toch heb ik gemerkt dat wanneer ik dat wel doe mijn lijf tot rust kan komen en ik helderder na kan denken. Dit kan ik doen door even naar buiten te gaan of te spelen met mijn kids. Eigenlijk van alles! Uiteindelijk overzie ik het dan beter, en neemt de stress af.

Wat mij ook helpt is onderscheid te maken tussen wat ik kan doen aan het probleem zelf, en wat ik kan doen om de stress in mijn lichaam (mijn binnenwereld) te verminderen. Bijvoorbeeld wanneer ik een hele drukke week heb met veel afspraken. Een oplossing voor het probleem zelf zou kunnen zijn om een aantal afspraken te verzetten of af te zeggen. En in het geval van mijn binnenwereld kan ik aandacht geven aan de vraag waarom ik stress ervaar door mijn volle agenda. Dit onderscheid biedt mij houvast. En onthoud ook vooral dat er uiteindelijk maar een paar dingen zijn die er écht toe doen, dat kan heel relativerend werken.

Goede tips Lisanne! Mij helpt het ook vaak onderscheid te maken tussen de dingen waar ik invloed op heb, en welke dingen eigenlijk niet echt mijn probleem zijn. Er is al genoeg om je druk over te maken, dus ik laat los wat ik los kan laten! Nu ik er wat meer over weet ga ik zeker een aantal tips van jou proberen om te kijken wat voor mij werkt.