Lisanne, fijn dat we dit jaar ook weer bewust stilstaan bij het onderwerp (werk)stress. Tijdens de Young Colfield  Bootcamp deelde jij in de training over de verschillende factoren die stress beïnvloeden. Hierbij noemde je onder andere de rol van gedachten en overtuigingen. Waarom is het zo belangrijk hier bewust van te zijn? 

Daar kan ik zeker meer over vertellen. Een deel van ons denken en doen gebeurt onbewust, reflexmatig. Een ander deel van ons gedrag is meer bewust. Ook kunnen we natuurlijk onbewuste gedachten en overtuigingen naar ons bewuste halen, door middel van ervaringen en reflectie. Ons wereldbeeld, waarden en overtuigingen vormen zich in de kinder- en pubertijd en zijn voor iedereen anders, zelfs voor tweelingen. Onze eigen unieke ervaringen zijn namelijk, naast aanleg, heel bepalend hierin. Dit hele pakket, wat ik voor het gemak even ‘wereldbeeld’ noem is heel belangrijk om goed te kunnen functioneren: het helpt ons om te gaan met gevaar en tegenslag, om keuzes te maken en bij het omgaan met situaties die we dagelijks meemaken. De ene persoon zal de ene situatie daardoor ook als stressvol ervaren en een ander persoon juist weer niet. 

Interessant hoe dat werkt. En die overtuigingen die onderdeel zijn van het wereldbeeld, waar moet ik dan aan denken?  

Er zijn ontelbaar veel overtuigingen die een mens kan hebben, je kunt ze grofweg verdelen in 5 hoofdthema’s (bron: Annita Rogier): 

1. Doe je best: Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in (te) hard werken 

2. Doe me een plezier: Mensen met deze overtuiging willen anderen tevreden stellen 

3. Wees sterk: Als je dit denkt kan het lastig zijn om te delen dat je stress ervaart 

4. Schiet op: Deze mensen zijn ‘eeuwig gehaast’ en altijd al bezig met het volgende 

5. Wees perfect: Het perfectionisme maakt dat iets niet snel genoeg is en daarmee een uitdaging. Dit kan ertoe lijden dat je dingen gaat vermijden 

Vast herkenbaar, toch? Hoeveel kinderen krijgen wel niet te horen dat ze hun best moeten doen op school, of dat ze hun tranen snel weg moeten vegen wanneer ze vallen? Of dat ze ‘eens wat nuttigs moet gaan doen’. 

Belangrijk om te zeggen hierbij is dat deze overtuigingen niet alleen maar negatief zijn. Jouw sterkste overtuigingen zijn waarschijnlijk zo sterk geworden omdat ze je ook veel hebben gebracht. Mensen die perfectionistisch zijn worden bijvoorbeeld vaak geprezen om hun nauwkeurigheid, en iemand die ‘people pleaser’ is wordt vaak ervaren als een fijne collega. Het gaat dus om de balans: wanneer helpt de overtuiging je, en wanneer zorgt deze ervoor dat je over een (eigen) grens gaat die nadelige gevolgen heeft? 

Duidelijk! Ik herken bij mezelf ook wel een aantal overtuigingen. Heb je een tip hoe ik hier meer grip op kan krijgen? 

Allereerst, mooi dat je die gedachten bij jezelf herkent. Bewustzijn is altijd de eerste stap. Wat ik deelnemers aan onze stress en energie training bijvoorbeeld laat doen is het in kaart brengen van wat er in een week ‘op hun bord ligt’. Denk hierbij aan werk, koken, sporten en het zien van vrienden en familie, maar ook thema’s die je bezighouden, zoals carrière of klimaat. Vervolgens krijgen zij 100 punten om te verdelen over deze verschillende onderdelen. De punten kunnen staan voor de tijd die je hieraan besteedt of voor hoeveel energie ze je kosten. Als opdracht best simpel, maar vaak echt inzichtelijk. Je ziet waar je je tijd en energie in stopt en ook vaak waar het ‘lekt’. Op die manier krijg je ook inzicht in of dit wel klopt met wat jij wilt met je tijd en energie. Een mooi voorbeeld hiervan was een trainee die erachter kwam dat er best veel ‘punten’ gingen naar het bijhouden van Whatsapp. Klinkt klein, maar dit was wel de wake-up call om hier verandering in te brengen. 

Dat inzicht lijkt me heel waardevol. Toch kan ik me ook voorstellen dat dit weer stress oplevert. Want je hebt maar 100 punten, en een dag heeft maar 24 uur.  

Mooi dat je dit zegt, dit hoor ik namelijk vaker. Eigenlijk is dit een van je overtuigingen die nu aan het woord is: “ik heb niet genoeg tijd!”. Het is heel logisch als je als starter de eerste jaren zoekende bent hoe je je tijd wilt indelen en je energie verdeelt. Het combineren van een fulltime baan met alle andere dingen die belangrijk voor je zijn is een puzzel, maar er is altijd een weg. Bewust veranderingen aanbrengen zorgt ervoor dat de omstandigheden feitelijk verbeteren, maar ook dat je meer regie ervaart. Wat overigens een belangrijke voorspeller is voor (werk)geluk. 

Op het moment dat een stemmetje in jouw hoofd nu zegt dat je daar toch niet genoeg tijd voor hebt, is het interessant om de dialoog met deze overtuiging aan te gaan. Plaats die overtuiging maar eens op een denkbeeldig podium en bedenk welke goede bedoelingen deze overtuiging eigenlijk heeft. Bedenk tegelijkertijd welke andere dingen belangrijk voor jou zijn. Op die manier kan je deze overtuiging begrenzen. Bijvoorbeeld: ‘’Ja, het is een drukke week en er moeten een aantal dingen af, maar het afspreken met die goede vriend is voor mij nu ook belangrijk en ik kies er dus voor dat te doen. Dat betekent dat ik aan iets anders wat minder tijd besteed, en dat is OK’’. 

Daar heb je een goed punt. Is dit iets waar je beter in kan worden over tijd? 

Absoluut! Door het aangaan van deze innerlijke dialoog herken je steeds beter je eigen gedrag en zal het stellen van grenzen, het accepteren van verandering of het omgaan met druk je steeds beter afgaan. Ik gebruik hiervoor wel eens de metafoor van een marathon willen lopen. Tijdens de eerste training lukt een volledige marathon zeker niet. Vooruitgang boeken kost tijd en energie en is soms frustrerend, maar je wordt wel stap voor stap beter! Je bouwt aan je (mentale) kracht en uithoudingsvermogen. Oftewel: je wordt veerkrachtiger. 

Dus eigenlijk zeg je dat je tegenslagen en uitdagingen kan zien als mogelijkheden en kansen om (veer)krachtiger te worden?  

Precies! In plaats van bij de pakken neer te gaan zitten, kan je nieuwsgierig zijn naar wat je (aan) kan. Hierbij is het wel belangrijk een nuance te plaatsen. Ik hoor veel mensen ‘’what doesn’t kill you makes you stronger’’ of ‘’je moet er doorheen’’ zeggen. Maar wat ik niet bedoel is dat je jezelf nu moet gaan kwellen met extra stress of andere negatieve ervaringen, puur en alleen omdat je hier wat van kan leren. Soms maak je simpelweg vervelende of nare dingen mee. En dan hoef je echt niet meteen de optimist zelve te zijn. Ervaren, verwerken en een weg vinden hoort er ook bij. 

Waar veerkrachtig zijn om gaat is dat je, op de manier die voor jou werkt, kan omgaan met dingen die uitdagend en lastig zijn. In het geval van werk kan zich bijvoorbeeld uiten in de vorm van grenzen stellen aan je workload, om hulp te (durven en willen) vragen, gas terugnemen, en het goed indelen van je tijd. 

Dank Lisanne! Die overtuigingen kunnen dus zowel de oorzaak van (werk)stress zijn, maar ook helpen bij het omgaan met deze stress én helpen om je veerkracht te vergroten. Ik ga er de komende tijd bewust mee aan de slag.  

Meer weten over dit onderwerp? Lees ook het vorige interview met Lisanne over wat stress is en wat je er zelf tegen kan doen.